การวิเคราะห์เชิงพื้นที่ของปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมและฝุ่นละอองขนาดเล็กที่สัมพันธ์ตอความเสี่ยงในการเกิดวัณโรคในเมืองมหาสารคาม

ผู้แต่ง : ปิยาภรณ์ ชาวอุบล.

วันที่เอกสารถูกเผยแพร่ครั้งแรก | 2023-01-20

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อความเสี่ยงของการเกิดวัณโรคในพื้นที่เมืองมหาสารคาม และเพื่อประเมินผลกระทบของฝุ่นละอองขนาดเล็กเบื้องต้นจากกิจกรรมที่อาจสัมพันธ์ต่อการเกิดวัณโรคและเสนอแนะแนวทาง สำหรับรับมือและป้องกันปัญหาด้านสุขภาพ โดยอาศัยการสํารวจพื้นที่ การสัมภาษณ์ข้อมูล การประยุกต์ใช้เทคนิคด้านสารสนเทศภูมิศาสตร์ และการวิเคราะห์ทางสถิติ ซึ่งได้คัดเลือก 6 ข้อมูลเชิงพื้นที่ที่ได้จากงานในอดีตและพัฒนาขึ้นในงานนี้ ประกอบด้วย ตําแหน่งของผู้ป่วยวัณโรค 5 ปีย้อนหลัง (พ.ศ. 2557-2561) ความหนาแน่นของประชากร การระบายอากาศของที่พักอาศัย ความชิดของบ้านพักอาศัย สถานที่แออัด และค่าสัดส่วนความเสี่ยงจากฝุ่นละออง (PM2.5) จากการวิเคราะห์ข้อมูล พบว่า มีจํานวนผู้ป่วยวัณโรคทั้งสิ้น 261 ราย (เฉพาะรายใหม่) โดยคิดเป็นอัตราการป่วย โดยเฉลี่ย 52.2 ราย/ปี ส่วนใหญ่ เป็นเพศชาย (ร้อยละ 50.5) อายุเฉลี่ย 50±19.7 ปี ประกอบอาชีพรับจ้างทั่วไปและไม่มีอาชีพหรือผู้สูงอายุ โดยกลุ่มเสี่ยงหลัก เป็นผู้อยู่ใกล้ชิดผู้ป่วยวัณโรค (ร้อยละ 39.1) ผู้สูงอายุ (ร้อยละ 22.6) และผู้ป่วยที่ติดเชื้อ HIV (ร้อยละ 14.2) โดยหนาแน่นสูงในพื้นที่ชุมชนปัจฉิมทัศน์ 1 และ 2 สามัคคี 1 และ 2 ธัญญา 2 และนาควิชัย 1 ผลการศึกษานี้ พบว่า ความหนาแน่นของประชากร การระบายอากาศของที่พักอาศัย และค่าสัดส่วนความเสี่ยง (HQ) จาก PM2.5 เป็นปัจจัยที่มีนัยสำคัญที่สัมพันธ์กับตำแหน่งของผู้ป่วยวัณโรค ในรูปแบบเกาะกลุ่ม ในขณะที่ความชิดของบ้านพักอาศัย แสดงโอกาสความเสี่ยงต่อการเกิดวัณโรคที่สูง ในส่วนของการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจาก PM2.5 เบื้องต้น ในพื้นที่ที่มีความหนาแน่นของวัณโรคสูง (ปัจฉิมทัศน์ 1 และ 2) พบว่า ค่าสัดส่วนความเสี่ยง อยู่ในค่ายอมรับได้ต่อการสัมผัส PM2.5 ทั้งนี้ การศึกษา ยังได้พัฒนาข้อเสนอแนะ เพื่อใช้เป็นแนวทางในการจัดการปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมในการลดความเสี่ยงต่อการเกิดวัณโรคของเมืองมหาสารคาม

อ้างอิง : ปิยาภรณ์ ชาวอุบล. การวิเคราะห์เชิงพื้นที่ของปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมและฝุ่นละอองขนาดเล็กที่สัมพันธ์ตอความเสี่ยงในการเกิดวัณโรคในเมืองมหาสารคาม. [วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต]. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2561.